W wyniku przeprowadzonej przez polskie władze akcji Wisła, wcześniej gęsto zaludnione Bieszczady niemal całkiem opustoszały. Pozostały ruiny domów, cerkwi i opuszczone cmentarze. Zniszczono dziedzictwo kulturowe. Do większości wsi ludzie nigdy nie powrócili.
{youtube}AYBR06eDYcA{/youtube}
3 Łopienka, koniec lat 50, zrujnowana cerkiew pod wezwaniem św. Męczennicy Paraskewii,
fot. ze zbiorów Krzysztofa Potaczały (interia.pl), źr. nowahistoria.interia.pl
W latach 50. ubiegłego wieku przyjechali tu leśnicy, którzy do prowadzenia gospodarki leśnej potrzebowali odpowiedniej infrastruktury. Z pomocą przyszli budujący drogi żołnierze i to z ich udziałem powstały m.in. Duża i Mała obwodnica bieszczadzka.
Żołnierze maszerują do pracy przy bieszczadzkich drogach,
fot. ze zbiorów Krzysztofa Potaczały (Polityka), źr. polityka.pl
Wróciła część przesiedlonych wcześniej rodzin ukraińskich, przyjeżdżali też samotnicy, ludzie szukających przygód, zarobku czy uciekający przed prawem. Powstawały niewielkie osady leśne i hotele robotnicze, a z czasem bacówki i schroniska turystyczne. W 1951 r., w ramach umowy o zmianie granic, do Polski wróciły należące poprzednio do ZSRR obszary od Ustrzyk Dolnych po Otryt. Od roku 1958 korzystnymi kredytami zachęcano do osadnictwa rolnego w rejonie Cisnej i Wetliny. Nie wszystkim jednak odpowiadało bieszczadzkie życie i część osadników porzuciła gospodarstwa. W niektórych, znajdujących się pod zarządem Ministerstwa Sprawiedliwości PGR-ach pracowali więźniowie , sezonowo pojawiali się też podhalańscy pasterze, wypasający tu swoje owce. Na poprawę warunków życia wpłynęły nowopowstałe drogi asfaltowe, w tym wspomniane wyżej Duża i Mała obwodnica Bieszczadzka. W 1968 r. ukończono budowę wielkiej zapory wodnej w Solinie, która znacząco wpłynęła na rozwój turystyki w północnej części regionu. W latach 70. Bieszczady zyskały popularność wśród harcerzy. Stało się tak za sprawą operacji Bieszczady-40, nawiązującej do obchodów czterdziestolecia PRL. Harcerze z całego kraju podejmowali prace, które miały doprowadzić do zagospodarowania i ożywienia kulturalnego w tym regionie.
Operacja „Bieszczady 40", źr. galeria.lublin.zhp.pl
2 Dekoracja "Zasłużonych Bieszczadom", Robert "Gebels" Gelbert otrzymuje pamiątkowy medal za 5-cio krotne uczestnictwo w Operacji Bieszczady 40, fot. Marcin Wagner, źr. skarzyskie-kroniki.pl
W Bieszczady zaczęli przyjeżdżać także turyści, przyczyniając się do powstawania nowych szlaków turystycznych. Stworzono warunki do uprawiania turystyki narciarskiej, wybudowano leśną kolejkę wąskotorową.
Połonina Wetlińska - fot. Anna Makowska
Bieszczadzka Kolejka Leśna, stacja Przysłup - fot. Anna Makowska
W 1973 r. założono Bieszczadzki Park Narodowy, którego obszar powiększano czterokrotnie - w latach 1989, 1991, 1996 oraz 1999.
Fot. Anna Makowska
Region ten przeszedł silny kryzys ekonomiczny. Zlikwidowano PGR-y, załamaniu uległa gospodarka leśna. Górskie rolnictwo jest mało rentowne, panuje wysokie bezrobocie, a młodzi ludzie emigrują za pracą. Nadzieją na zatrzymanie wyludniania i kryzysu wydaje się być turystyka, która w ostatnim czasie jest prężnie rozwijającą się gałęzią gospodarki.
{youtube}QCEW0OvRvqQ{/youtube}
Bieszczady – garść historii (cz. I)
Anna Makowska
Źródła:
- Przewodnik Bieszczady, wyd. Bosz
- wikipedia.org
- naszebieszczady.com
- twojebieszczady.net