Jest w Tatrach miejsce szczególne, wprawiające w melancholijny nastrój, wywołujące przemyślenia. To miejsce gdzie pod pionowymi urwiskami skalnymi Osterwy miesza się miłość do życia z pasją, miłością do gór i śmiercią. Mowa o Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym piętnaście minut spacerem od Popradzkiego Stawu, który powstał w latach 40 ubiegłego stulecia “martwym na pamiątkę, żywym ku przestrodze”. Jego motto, tu w Tatrach Słowackich szczególnie bliskie jest sercu.

Z góry dobiegają głosy wspinających się zespołów. Osterwa jest miejscem chętnie odwiedzanym przez taterników - stosunkowo krótkie podejście pod skałę, kilka wyciągów wspinania w litej skale, szerokie spektrum trudności dróg. Gdy zadrze się głowę w górę widać kolorowe punkty poprzyklejane do ścian, echo niesie komendy: wybierz, mogę iść, choooooodź. Na wysokości oczu natomiast na stokach, w cieniu drzew do skał przytwierdzone są tablice upamiętniające tych co zginęli w górach. Tu i ówdzie kolorowe, wymalowane krzyże wystają ponad skalne mogiły przypominając gdzie jesteśmy.

Kolorowe ludowe krzyże na tle skalistych zerw Osterwy / fot. Paulina Wierzbicka

Cmentarz symboliczny mieści się dziesięć minut spacerem od Popradzkiego Stawu. Ten położony na wysokości 1494 m n.p.m., znajduje się u wylotu Doliny Złomisk - terenu niezwykle atrakcyjnego dla taterników ze względu na nagromadzenie dróg wspinaczkowych. Z Doliny Złomisk kaskadami spływa do niego Zmarzły Potok, natomiast w kierunku południowym wypływa Potok Krupa, w dolnym biegu łączący się z Potokiem Mięguszowieckim dając początek rzece Poprad. Do Popradzkiego Stawu oraz znajdujących się tu dwóch schronisk: hotelu górskiego Popradske Pleso mieszczącego 150 osób i kameralnej 16 osobowej Majlathovek Chaty doprowadzi nas wiele szlaków, m.in. Magistrala Tatrzańska, czyli czerwony szlak ze Szczyrbskiego Jeziora, lub od Śląskiego Domu przez Przełęcz pod Osterwą. Najprostrzym jednak sposobem, a zarazem najszybszym jest podejście asfaltową drogą prowadzącą do schroniska przy Popradzkim Stawie. Wycieczkę możemy zacząć wysiadając na stacji popularnej słowackiej kolejki “elektryczki” lub zaparkować auto na parkingu u wlotu do doliny Mięguszowieckiej. Asfaltowy szlak w stronę schroniska do złudzenia przypomina naszą 9-km drogę do Morskiego Oka. Dopuszczony jednak jest tu ruch rowerowy, a podejście liczy sobie około czterech kilometrów. Na około 15 minut marszu przed schroniskiem przy głównym szlaku po prawej stronie odbija żółty szlak, wyraźnie wskazując ścieżkę dojściową do cmentarza pod Osterwą. Dotrzeć tu również możemy ze schroniska okrążając Popradzkie Jezioro jego lewym bądź prawym brzegiem.

Plan symbolicznego cmentarza / fot. Paulina Wierzbicka

Wejścia na symboliczny cmentarz strzeże 6 metrowy drewniany krzyż. Wiele podobnych znajdziemy dalej, ten jednak jest najwyższy, liczy 6 metrów i został ufundowany w 2005 roku przez rodzinę Józefa Krnaca. Nieopodal głaz z wyrytym tekstem “znanym i neznamym obetiam Vysokych Tater - Znanym i nieznanym ofiarom Wysokich Tatr, sugerującym iż pierwotnie miał on upamiętniać osoby, które zginęły tylko w Tatrach.

Dziś mieści się tu ponad 300 pamiątkowych tablic upamiętniających tych, którzy zginęli w górach świata - na wyprawach, wspinaczkach, bądź niosąc pomoc innym. Założycielem cmentarza był taternik Otakar Štáfl - pierwszy projekt tego miejsca powstał w 1922 r. Idee fix Otakara było zebranie w jednym miejscu wszystkich tablic upamiętniających wypadki w Tatrach, a rozsianych po całym paśmie. Docelowo symboliczny cmentarz udało się otworzyć w sierpniu 1940 roku. Tablice prócz daty urodzenia, nazwisk zawierają również miejsce i datę wypadku. Wzdłuż wszystkich alejek prowadzących przez symboliczny cmentarz ustawione są drewniane kolorowe krzyże tzw. detwiańskie wykonane przez rzeźbiarzy z Detvy.

Detwiańskie krzyże / fot. Paulina Wierzbicka

Gros wsród tablic stanowią te, z nazwiskami polaków którzy zginęli w górach całego świata lub byli związani z Tatrami m. innymi Mieczysława Karłowicza, Klemensa Bachledy, Jana Długosza, Władysława Cywińskiego. Są wielkie nazwiska himalaizmu światowego - Wanda Rutkiewicz, Jerzy Kukuczka, Piotr Morawski. W końcu te, poświęcone ratownikom TOPR, którzy niosąc innym pomoc w górach tragicznie zginęli. W dolnej części cmentarza znajdziemy tablicę upamiętniającą postacie Bogusława Arendarczyka, Janusza Rybickiego, Janusza Kubicy i Stanisława Matei Torbiarza, którzy w 1994 r. zginęli w Dolinie Olczyskiej w wypadku śmigłowca.

Tablice - martwym na pamiątkę, żywym ku przestrodze / fot. Paulina Wierzbicka

Najświeższymi tablicami upamiętniającymi Polaków są odsłonięte 2 czerwca tablice Łukasza Chrzanowskiego, Grzegorza Kukurowskiego tragicznie zmarłym podczas wspinaczki na Shivling w Himalajach Gharwalu oraz Haliny Kruger-Syrokomskiej (poniosła śmierć podczas kobiecej wyprawy na K2 w 1982 roku) i Wojciecha Wróża (zginął 3 sierpnia 1986 przy zejściu po zdobyciu bez tlenu wierzchołka K2 południowo-zachodnim filarem - droga Magic Line).

Kopuła kapliczki schowana pośród kosówki / fot. Paulina Wierzbicka

Obecnie cmentarzem opiekuje się słowacki Tatrzański Park Narodowy, a sam obiekt wpisano do rejestru pamiątek narodowych. Obecnie w sprawie lokalizacji nowych tablic decyduje powołana komisja przy dyrekcji parku. Te natomiast stawiane są przez fundatorów, kluby wysokogórskie czy Polski Związek Himalaizmu.

Kaplica cmentarna / fot. Paulina Wierzbicka

Na sam koniec, planując wycieczkę do tego magicznego miejsca pod Osterwą warto pamiętać, iż cmentarz jest otwarty od 15 czerwca do 1 listopada. Miejmy na względzie również to, że w Słowackich Tatrach obowiązkowe jest ubezpieczenie, które może być sporadycznie weryfikowane.

Paulina Polly Wierzbicka